Praca głęboka (myślenie głębokie) – jak wykorzystać w pracy i biznesie?

W ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem cieszą się pojęcia związane z szeroką pojętą psychologią oraz zarządzaniem. W zasadzie, nie powinno nas to dziwić – chcemy pracować nie ciężko, ale świadomie i kreatywnie. Jednym z takich pojęć jest praca głęboka (z jęz. ang. deep work). Co ona oznacza? Czy pracujesz głęboko? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania, dajemy Ci prosty sposób: zapoznaj się z naszym testem.

Praca głęboka – z czym to się je?

Zapewne zajmujesz się w pracy różnymi rodzajami zadań. Załóżmy, że jesteś dyrektorem finansowym w średniej wielkości firmie (niezależnie od tego, w jakiej branży działa to przedsiębiorstwo). Wyzwania, jakim musisz wówczas stawić czoła, są niezwykle różnorodne. Jednego dnia bierzesz udział w posiedzeniu zarządu, na którym podejmuje się decyzje dotyczące nowej strategii finansowej przedsiębiorstwa oraz oceny opłacalności projektu inwestycyjnego. Innego dnia z kolei możesz… akceptować faktury za najem lokalu czy energię elektryczną.

Nie musisz być dyrektorem finansowym, by móc zrozumieć, że między tymi zadaniami są spore różnice. Weryfikowanie faktur to dość proste, żeby nie powiedzieć – banalne zadanie. Inaczej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o posiedzenie zarządu… Do tego ostatniego trzeba nie lada przygotowania, a praca nie jest mechaniczna i powtarzalna. I właśnie tym chcemy zająć się w naszym tekście.

Z analiz prowadzonych przez Carla Newporta wynika, że badacz ten podzielił pracę na dwa główne rodzaje, to znaczy pracę:

• płytką,
• głęboką.

Praca płytka

W pewnym uproszczeniu praca płytka (ang. shallow work) oznacza takie zadania, podczas wykonywania których nie potrzeba silnego skupienia. Są to zazwyczaj czynności rutynowe, o powtarzalnym charakterze. Aby móc wykonywać zadania określane jako praca płytka, nie trzeba wielkiego skupienia, a wręcz przeciwnie – nierzadko zdarza się, że podczas realizacji można poświęcić swoją uwagę rozmyślaniom, planom itp. Jeśli rozmawiasz z kimś i usłyszysz od tej osoby, że pracuje „na automacie”, jest niemal pewne, że Twój rozmówca ma na myśli właśnie pracę płytką.

Pracę płytką można wykonywać nawet pomimo występowania rozpraszaczy. Generalnie, rozumie się przez to zajęcia niewymagające poważniejszego wysiłku intelektualnego. Z drugiej jednak strony trzeba mieć na uwadze, że taka praca raczej nie wytwarza nowej wartości, a jeśli już tak się dzieje, to zmiany te mają raczej charakter ilościowy, nie jakościowy. Praca płytka może prowadzić np. do sporządzenia większej ilości dokumentów czy jednostek produktu, ale – co do zasady – nie zwiększa to konkurencyjności prowadzonej firmy.

Shallow work jest często wykonywana w oparciu o wcześniej ustalony i wypróbowany schemat. To właśnie dlatego w firmach przekazuje się nowym pracownikom różnego rodzaju instrukcje i wytyczne – mają one za zadanie pokazać, w jaki sposób wykonywać dane zadanie. Taki stan rzeczy oznacza, że pracę płytką wykonuje się dość łatwo… aczkolwiek z drugiej strony nie jest ona zbyt satysfakcjonująca.

Rysunek 1. Praca głęboka nie jest prosta, ale może przynieść nowe koncepcje i pomysły

Poniżej przedstawiamy Ci kilka przykładów zadań, które można określić jako pracę płytką:

• układanie dokumentów w segregatorze,
• sprawdzanie listy obecności przez nauczyciela/wykładowcę,
• sortowanie opakowań itp.

Praca głęboka

Jak się zapewne domyślasz, przeciwieństwem pracy płytkiej jest praca głęboka. Rozumie się przez to proces wymagający wysiłku umysłowego, dużego zaangażowania oraz koncentracji. Deep work zdecydowanie nie jest czymś, co można wykonywać np. w open space, podczas prowadzenia auta czy w trakcie pogawędki ze znajomymi. Jeśli np. widzisz w pracy głównego programistę, który zamknął drzwi do swojego pokoju, zasunął żaluzje, założył słuchawki i pracuje, nie odzywając się, najprawdopodobniej oznacza to, że wykonuje on właśnie pracę głęboką.

W podobny sposób działają nie tylko programiści, ale także menedżerowie, lekarze, analitycy czy pracownicy naukowi… czyli wszyscy ci, których praca przynajmniej częściowo wymaga opracowywania nowych treści, formułowania nowatorskich koncepcji czy po prostu pracy kreatywnej.

Tak rozumiana praca głęboka to proces, który – odpowiednio wdrożony – może przynieść liczne korzyści, zarówno dla pojedynczej osoby (deep work jest absolutnie niezbędne np. z punktu widzenia pracy naukowej czy podczas tworzenia nowych aplikacji komputerowych), ale także w kontekście funkcjonowania całych organizacji, ponieważ przekłada się na lepszą efektywność procesów.

Praca głęboka – o czym warto pamiętać?

Praca głęboka nie jest prosta. Jeśli chcesz pracować zgodnie z koncepcją deep work, musisz przede wszystkim unikać wszelkich rozpraszaczy, a jeśli już się one pojawią – zrobić, co w Twojej mocy, by móc się ich pozbyć. Eliminowanie zakłóceń to absolutne must have, jeśli chodzi o pracę głęboką.

Rysunek 2. Przed rozpoczęciem pracy głębokiej trzeba pozbyć się rozpraszaczy

Taki stan rzeczy oznacza, że musimy stworzyć warunki, by móc pracować bez przeszkód. Możemy osiągnąć ten cel na różne sposoby. Oto przykładowe działania, które warto wdrożyć jeszcze przed rozpoczęciem deep work:

• Wyłączenie powiadomień na telefonie – nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że Facebook czy inne social media to jedne z najskuteczniejszych rozpraszaczy. Oczywiście, oprócz tego zaleca się wyciszenie telefonu, a najlepiej – włączenie trybu samolotowego. Rzecz jasna, media społecznościowe nie są jedynym czynnikiem, który może rozpraszać nas, skutecznie odrywając od głębokiej pracy. Do tej grupy możemy zaliczyć również maile, które przychodzą na naszą skrzynkę pocztową, newsy z portali informacyjnych, wyniki meczów i wyborów czy dane na temat kondycji gospodarki, rynku pracy itp.,
• Zamknięcie drzwi – rozwiązanie przydatne w szczególności w sytuacji, gdy Twoje stanowisko pracy znajduje się w pobliżu ruchliwego korytarza w firmie. Jeśli rozpraszają Cię rozmowy współpracowników toczone w pobliżu Twojego gabinetu lub firmowej kuchni, zamknięcie drzwi jest skutecznym rozwiązaniem (a jednocześnie – dziecinnie prostym),
• Użycie słuchawek – podczas pracy głębokiej można słuchać muzyki, choć naszym zdaniem lepiej wówczas postawić na jednostajne dźwięki (szum morza itp.), wersje instrumentalne lub muzykę klasyczną. Niestety, partie wokalne to ta część muzyki, która może skutecznie nas rozpraszać. Dzieje się tak z bardzo prostego powodu: zamiast wczytywać się w dokument czy kod programistyczny, mimowolnie zaczynamy wsłuchiwać się w słowa piosenki,
• Medytacja – zanim zaczniesz pracować zgodnie z koncepcją określaną jako deep work, zacznij się do tego odpowiednio przygotowywać. W tym przypadku warto postawić na regularność; możesz w tym celu np. systematycznie medytować. Nie musisz poświęcać na to zbyt wiele czasu; ot, wystarczy dziesięć czy piętnaście minut dziennie,
• Praca w spokoju – niezależnie od tego, czy chcesz poświęcić się pracy głębokiej w domu lub pracy, poinformuj o tym z wyprzedzeniem swoich współpracowników lub domowników. Dzięki temu nie będą Ci oni przeszkadzać w czasie, gdy Ty zechcesz pracować w skupieniu,
• Planowe działanie – praca głęboka raczej nie jest czymś, do czego zabierasz się ot tak, idąc np. prosto z kuchni firmowej, w której właśnie rozmawiałeś ze swoimi współpracownikami. Nie jest to także dobry pomysł w sytuacji, gdy wcześniej przez kilka długich godzin ślęczałeś nad dokumentami itp. Jeśli chcesz wdrożyć się w deep work, musisz się na to odpowiednio przygotować i mieć świeży umysł,
• Regularne przerwy – nie da się pracować bez odpoczynku. O ile jednak w przypadku np. wprowadzania faktur do systemu księgowego (czyli, nie ukrywajmy, dość prostej pracy) można pracować dość długo, to sytuacja wygląda inaczej w przypadku pracy głębokiej. Niemożliwe jest wielogodzinne, niczym nieprzerywane opracowywanie nowych koncepcji produktowych czy planów inwestycyjnych przez wiele godzin. Odpoczynek – choćby miał on trwać kwadrans – jest potrzebny, by móc nieco odetchnąć i ze świeżym umysłem przystąpić do dalszej pracy.

Autor: Emil Zelma